In 2017 is Laura van der Velde gestart bij de LUMC Campus Den Haag met een promotieonderzoek naar voedselzekerheid in Haagse achterstandswijken. Inmiddels zijn we een aantal jaren verder en kan Laura de eerste resultaten met u delen.
Voedselzekerheid
Met voedselzekerheid wordt bedoeld dat men fysieke en economische toegang heeft tot adequate voeding. Een lage voedselzekerheid betekent bijvoorbeeld dat mensen bewust maaltijden moeten overslaan of kleinere porties en minder gevarieerd eten vanwege financiële redenen. Nu we ons midden in de Corona crisis bevinden, is dit onderwerp relevanter dan ooit. Er wordt bijvoorbeeld nu al een toename gezien in het aantal voedselbankgebruikers en men verwacht een sterke toename in werkloosheid en armoede, wat ook zijn weerslag zal hebben op de voedselzekerheid. Het is daarom extra belangrijk om onderzoek te blijven doen naar de mate van voedselonzekerheid in Nederland, de gevolgen hiervan op de gezondheid en mogelijke oplossingen om voedselonzekerheid te verminderen.
Voedselonzekerheid en gezondheid
Uit vragenlijstonderzoek onder 242 volwassenen met thuiswonende kinderen in den Haag bleek dat ruim een kwart van deze deelnemers voedselonzekerheid ervaarde (zie Figuur 1) [1]. In vergelijking met voedselzekere deelnemers voldeden voedselonzekere deelnemers minder vaak aan de richtlijnen voor groente-, fruit- en visinname en rapporteerden zij vaker hun gezondheid als matig tot slecht. De relatie tussen voedselonzekerheid en obesitas kon deels worden verklaard door leefsituatie, kwaliteit van de voeding en roken [2].
Behoeften en percepties met betrekking tot gezond eten
Naast het vragenlijstonderzoek hebben we ook interviews gehouden met tien personen met risico op voedselonzekerheid, om een beter beeld te vormen van hun behoeften en percepties met betrekking tot gezond eten [3]. Hieruit kwam naar voren dat de respondenten over het algemeen voldoende kennis hadden over gezonde voeding, maar dat hun eetgedrag wel werd beïnvloed door verschillende factoren. Eén van deze factoren was de voedselomgeving. Zo benoemde een van de deelnemers wonend in een Haagse achterstandsbuurt het te waarderen dat er zo veel verschillende supermarkten, kleine winkeltjes en de Haagse markt in de omgeving te vinden zijn omdat dit veel keuzemogelijkheden biedt om ook cultuurspecifieke voedingsmiddelen te kopen. Wat echter als een groot nadeel werd gezien, was dat er ook veel ongezonde voeding werd aangeboden. Dat maakt het moeilijker om gezonde voedingskeuzes te maken (met name met jonge kinderen), wat duidelijk blijkt uit de volgende quotes:
“Dat is ook verleidelijk hier, je loopt hier naar buiten en hij (kind) begint al. […] Hij ruikt van alles natuurlijk, als hij alleen naar de bus loopt. […] Maar uh, ik snap het wel van hem en het moeilijkste van gezond eten, vind ik mijn omgeving.“
“Ik wil ook uit deze buurt gaan.[…] want hij (kind) loopt hier naar buiten en het begint al eigenlijk die Bulgaar daar, de patatzaak daar. Ik bedoel, ‘s morgens om kwart over acht heeft hij al gebraden kip. Ja, je je gaat met je kind ga je even naar de markt watermeloen halen, hij staat twee keer in de strijd bij de Kentucky. […] Ik wil gewoon ergens wonen waar je, als je naar buiten loopt, de eerste tien minuten geen ene snack iets tegenkomt. […] dit is wel echt te erg voor een kind. Want je hebt de visboer nog verderop, je hebt de Chinees, de Chinese broodjeszaak, je hebt die van India, […] Ja, dat is zielig voor een kind.”
De voedselomgeving
Naar aanleiding van deze bevindingen hebben wij verder onderzoek gedaan naar de verbanden tussen voedselonzekerheid, de nabijheid van fastfood winkels en de kwaliteit van de voeding. In het figuur hieronder is te zien waar de fastfood restaurants zich bevinden in het onderzoeksgebied in Den Haag. Uit dit onderzoek blijkt dat er een duidelijk verband is tussen voedselonzekerheid en een minder gezond voedingspatroon en dat dit effect sterker is wanneer de deelnemer ergens woont met een fastfood winkel dicht in de buurt.
Tot slot
Deze resultaten geven een beeld van de mate van voedselonzekerheid en relatie met gezondheidsproblematiek in de Haagse achterstandswijken. Voor meer informatie over het onderzoek en nieuwe resultaten: houd de projectpagina in de gaten!
Voor vragen en opmerkingen over het onderzoek naar voedselonzekerheid kunt u contact opnemen met Laura van der Velde: L.A.van_der_Velde@lumc.nl
Literatuur
- Onzichtbare honger? Voedselonzekerheid in de Haagse Krachtwijken
- Exploring food insecurity and obesity in Dutch disadvantaged neighborhoods: a cross-sectional mediation analysis (2020)
- Needs and perceptions regarding healthy eating among people at risk of food insecurity: a qualitative analysis (2019)