Onlangs verscheen het artikel ‘Exploring syndemic vulnerability across generations: A case study of a former fishing village in the Netherlands‘ van promovenda Nienke Slagboom, Matty Crone en Ria Reis. Het voormalige visserdorp uit de titel is Katwijk.
Syndemics
De wisselwerking tussen leefomgeving en ziekte staat centraal in het onderzoek onder Katwijkse gezinnen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het concept ‘syndemics’. ‘Syndemics’ betekent dat mensen meerdere ziektes tegelijk kunnen hebben en dat die, in context van ongelijkheid, elkaar in negatieve zin kunnen versterken. Syndemisch onderzoek kijkt op populatieniveau welke aandoeningen clusteren en interacteren en met welke contextuele factoren dit samenhangt. Een veel bestudeerde syndemie is die van diabetes en depressie, deze blijkt onder vrouwen in minderheidsgroepen bijvoorbeeld vaak samen te gaan met een geschiedenis van armoede en geweld.
In de populatiedata van Katwijk vonden Nienke en haar team dat psychologische stress clusterde en interacteerde met cardiometabole aandoeningen (bijvoorbeeld hart- en vaatziekte of diabetes) en gewrichtspijn. Mensen met deze stapeling van aandoeningen bleken ook meer last te hebben van eenzaamheid, financiële stress en minder te bewegen. Uit de data werd echter niet duidelijk welke levensgeschiedenis vooraf ging aan de clustering van psychologische stress, cardiometabole aandoeningen en gewrichtspijn. Verder was er nog geen onderzoek gedaan naar een intergenerationele patroon van syndemics. Dat leidde tot een kwalitatieve, levensloopstudie onder Katwijkse grootouders, ouders en jongeren.
Het onderzoek in Katwijk
Met de geschiedenis en teloorgang van de visserij in gedachte, werden eerst oudere leden van de gemeenschap (> 68 jaar) geïnterviewd. Aan de hand van deze levensverhalen en literatuur werd de geschiedenis van het dorp in kaart gebracht en onderzocht hoe deze het gezinsleven, de gezondheid en welzijn sinds de jaren 40 beïnvloed hebben. Door de levensloop van zeven gezinnen in drie generaties te bestuderen konden systematisch processen getraceerd en vergeleken worden die leiden tot aanhoudende of afnemende syndemische kwetsbaarheid voor de clustering van psychologische stress, cardiometabole aandoeningen en gewrichtspijn.
Dit kwalitatieve onderzoek liet zien dat aanhoudende syndemische kwetsbaarheid samenhing met een complexe interactie van sociale omstandigheden, ingrijpende levensgebeurtenissen, socioculturele normatieve processen en aangeleerd gezondheidsgedrag. Opleidingsniveau, sociale steun, en aspiraties daarentegen hielden verband met het verminderen van syndemische kwetsbaarheid. Deze resultaten tonen de noodzaak aan voor cultuur sensitieve en gezinsgerichte syndemische interventies.
Meer weten over syndemics?
In de reeks massive open online courses (MOOC) over Population Health heeft de Universiteit Leiden / LUMC nu ook een online cursus over syndemics opgezet. De cursus gaat over het concept van ‘syndemics’ en hoe gecombineerde medische en sociale problemen onderzocht kunnen worden. Deelname is gratis.
Meer weten over het project in Katwijk?
- Nieuwsbericht Podcast De Levensloopaanpak – een gezonde toekomst dichterbij in Katwijk-Noord
- Nieuwsbericht Campagne ‘Geef het door, ….’ start in Katwijk Noord
- Projectbeschrijving: Gezinnen in Katwijk Noord: kwetsbaarheid en veerkracht van generatie op generatie
Dit onderzoek maakt deel uit van het promotieonderzoek naar gezondheidheidsongelijkheid in gezinnen van Nienke Slagboom.
Het onderzoek naar intergenerationale overdracht van syndemics uit 2015 is opgezet in samenwerking met GGD Hollands Midden, gemeente Katwijk en LUMC. De interventie ‘Levensloopaanpak’ is een vertaling van uitkomsten van dit onderzoek uit 2015 – dit werd uitgevoerd door LUMC in samenwerking met Welzijnskwartier en lokale zorg- en onderwijsorganisaties.